357—The Brahmin first ruled by the book and the ritual, the Kshatriya next by the sword and the buckler; now the Vaishya governs us by machinery and the dollar, and the Sudra, the liberated...
પ્રશ્ન : વિચારના એના જ સંપૂર્ણ સંતોષ ખાતર એને અનુસરવાનું આપણે ન સ્વીકારીએ તો પછી એ વિચાર આપણો માર્ગદર્શક શું ન બની રહે ? ઉત્તર : કેવો વિચાર ? મનોમય વિચાર કયારેય પણ આંશિક...
પ્રશ્નઃ વિચારો તેમજ કામનાઓ માણસના મનમાં પ્રવેશે તે અગાઉ એના વિશે માણસ પોતે કઈ અવસ્થામાં હોય તો સભાન રહી શકે ? ઉત્તર : માણસ જ્યારે પોતાની મર્યાદિત શારીરિક વ્યક્તિતામાંથી બહાર નીકળી ગયો હોય તથા...
પ્રશ્ન : તે દિવસે આપે લખી જણાવ્યું હતું કે ‘ક્ષ ના વિચારો અને એની કામનાઓએ કદાચ મારા સ્વપ્નમાં મૂર્ત સ્વરૂપ ધારણ કર્યું હોય’ બીજી વ્યક્તિનો વિચાર કે એની ઈચ્છા મારા સ્વપ્નમાં કેવી રીતે મૂર્ત...
પ્રશ્ન : જ્યાં સુધી ચિત્ત પ્રબુદ્ધ ન બને ત્યાં સુધી કામનાઓનું મૂળભૂત રીતે રૂપાંતર થવું શકય નથી ખરું ને ? ઉત્તર: હા. પ્રશ્ન : ચિત્ત જ્યારે બહારની બાજુએથી (બુદ્ધિમાંથી નહિ) વિચારો, ઈચ્છાઓ વિ. ગ્રહણ...
‘સાવિત્રી’ ના સઘળાં પાત્રોને પણ શ્રી અરવિંદે પ્રતીકાત્મક રૂપ આપ્યું છે. આ વિશે તેઓ લખે છે: “અજ્ઞાન અને મૃત્યુની પક$માં આવેલો, પોતાની સત્તાના દિવ્યસત્યને ધારણ કરતો, પ્રતિનિધિ આત્મા તે સત્યવાન છે, પરમ સત્યની દેવી...
પ્રશ્ન: ચિત્ત જો મન તથા પ્રાણને વસ્તુઓ, એમાંથી કંઈક ઘડી નાખવા માટે મોકલી આપે છે તો એનો અર્થ શું એમ થાય કે જે કંઇ રચનાઓ થાય છે તેને માટે મન તેમજ પ્રાણ જવાબદાર હોય...
પ્રશ્નઃ મનસનું કાર્ય શું છે ? ઉત્તર : વસ્તુઓનો અનુભવ કરવો અને એના પ્રત્યે મનોમય પ્રતિભાવ વ્યક્ત કરવો તેમજ બુદ્ધિને એની અસરો પહોંચાડવી. પ્રશ્નઃ આપણી સાધનાપદ્ધતિમાં મનસનું સ્થાન શું છે ? ઉત્તર : એક...
શ્રી અરવિન્દ સાથેના મારા પત્રવ્યવવહારના તેમજ ચૈત્યપુરુષ પ્રતિ ઉદ્ઘાટિત થયેલું મન. મન શ્રી અરવિન્દ સાથેના મારા પત્રવ્યવવહારના શરૂઆતના સમયથી જ હું શ્રી અરવિન્દને મન શું છે, એની પ્રકૃતિ શું છે અને એને ઉચ્ચ, પ્રકાશ...
પ્રશ્ન : આજે બેવડા પ્રકારનું દબાણ અનુભવાયું. એક આંખોના પાછળ ના ભાગમાંથી આવતું હતું. બીજું બંને કાનમાં પ્રવેશ પામ્યું હતું અને એ બંનેનું મિલન મુખમાં થયું. ઉત્તર : એ આંતર મન તેમજ બાહ્ય મન...
પ્રશ્ન : જાતિય આવેગનું કેન્દ્ર કયાં આવેલું છે ? ઉત્તર : કરોડરજજુના તળિયેના ભાગમાં છેક નીચેનું કેન્દ્ર. પ્રશ્નઃ આજકાલ હું મસ્તકમાં ભમ્મરો વચ્ચે તથા મસ્તકની ટોચ ઉપર દબાણ અનુભવી રહ્યો છું. આમ થવાનું કારણ...
